اقتصاد بازارهای در حال ظهور چیست؟ چگونه می‌‎توان کشوری را در این دسته‎‌بندی جای داد؟ چه تغییراتی در اقتصاد بازارهای در حال ظهور رخ می‎‌دهد؟ این‌ها مواردی هستند که در ادامه به آن‌ها خواهیم پرداخت. اقتصاد بازار در حال ظهور، اقتصاد کشورهای در حال توسعه است که به واسطه رشد و پیشرفت بیش‌تر و انجام مبادلات اقتصادی با بازارهای جهانی و بین‌‎المللی رخ می‌‎دهد. کشورهایی که به عنوان اقتصادهای نوظهور شناخته می‎‌شوند، کشورهایی هستند که برخی از ویژگی‎‌های یک اقتصاد توسعه یافته را دارا هستند.

از آنجایی که بازارها و مراکز تجارت در حال ظهور با اقتصاد جهانی هم راستا بوده، پیشرفت‎‌هایی هم در اقتصاد داخلی کشور رخ می‌‎دهد. این پیشرفت‌ها نظیر افزایش میزان نقدینگی در وام‎‌ها و بازارهای داخلی سهام، افزایش حجم تجارت و سرمایه‎‌گذاری مستقیم در بازارهای بین‎‌المللی و یا توسعه داخلی موسسات مالی و نظارتی هستند. از جمله اقتصادهای مشهور بازارهای در حال ظهور می‎‌توان به اقتصاد کشورهایی همچون هندوستان، مکزیک، روسیه، پاکستان، عربستان سعودی، چین و برزیل اشاره کرد.

در واقع، اقتصاد بازارهای در حال ظهور به نمونه‌های در حال گذر از یک اقتصاد کم درآمد و کم‌تر توسعه‌ یافته به یک اقتصاد پیشرفته، اطلاق می‎‌شود. اقتصاد این کشورهای در حال پیشرفت به سمت یک اقتصاد صنعتی، مدرن، پیشرفته و با سطح زندگی بهتر و عالی پیش می‎‌روند.

به عبارتی می‌‎توان گفت:

• اقتصاد بازارهای در حال ظهور، اقتصادی است که در حال تبدیل شدن به یک نمونه پیشرفته است.

• اقتصادهای بازارهای در حال ظهور ویژگی‎‌هایی همچون وجود پول واحد، بازار سهام فعال و سیستم پشتیبانی داشته و در فرآيند تبدیل و رشد صنعتی و اقتصادی به سر می‎‌برند.

• اقتصاد بازارهای در حال ظهور به دلیل رشد سریع، بازدهی و سود زیادی به سرمایه‎‌گذاران ارائه می‎‌کنند اما گاها این اقتصادها به دلیل شرایطی که در آن قرار دارند در معرض ریسک‎‌های غیر‌قابل پیش‌‎بینی و خطرناک قرار می‎‌گیرند.

درک اقتصاد بازارهای در حال ظهور

به منظور رشد اقتصادی سریع‌تر سرمایه‎‌گذاران خواهان دستیابی به بازارهای در حال ظهور هستند. البته، همانطور که در پاراگراف فوق به این مسئله اشاره کردیم، معمولا این رشد اقتصادی با خطرات زیادی همراه است. از جمله این ریسک‎‌های که ممکن است گریبان‎‌گیر سرمایه‎‌گذاران در اقتصاد بازارهای در حال ظهور شود میتوان به مسائل سیاسی، مشکلات زیرساختی داخلی، نوسانات ارزی و ارزش نقدینگی کشوری اشاره کرد. اما با این حال، بسیاری از شرکت‎‌های بزرگ به دو صورت دولتی و خصوصی به فعالیت تجاری خود ادامه می‎‌دهند. همچنین، ممکن است این کشورها بورس‎ سهام محلی خود را به سرمایه‎‌گذاران خارجی ارائه ندهند.

به طور کلی، بازارهای در حال ظهور از میزان توسعه موسسات نظارتی و پیشرفته برخوردار نیستند و در ضمن، میزان کارایی و بهره‌‎وری بازار و استانداردهای سخت‌گیرانه حوزه‌های مختلفی همچون حسابداری و اوراق بهادار با اقتصادهای پیشرفته دنیا همچون ایالات متحده آمریکا، اروپا و ژاپن هم‌سطح نیستند.  معمولا بازارهای در حال ظهور از زیرساخت‎‌های مالی و فیزیکی همچون بانک‎‌ها، بورس سهام و واحد پول یکسان برخوردار هستند.

یکی از اساسی‌ترین جنبه‌‎ها در اقتصاد بازارهای در حال ظهور پیشرفت اقتصادی کشورهایی با این سبک است. در واقع، اقتصاد بازارهای در حال ظهور با گذشت زمان اصلاحاتی را درون خود انجام می‎‌دهد که  باعث نزدیکی  به اقتصاد کشورهای پیشرفته می‎‌شود.

اقتصاد بازارهای در حال ظهور از انجام فعالیت‎‌های متمرکز همچون کشاورزی به انجام فعالیت‎‌های صنعتی و تولیدی تغییر رویه می‎‌دهد. معمولا دولت کشورهایی که اقتصاد بازار در حال ظهور دارند، استراتژی‎‌های صنعتی و تجاری خود را به منظور دستیابی به پیشرفت سریع‌تر در حوزه اقتصادی و صنعتی خلق ابداع و پیش می‌‎برند. این استراتژی‎‌ها شامل رشد در حوزه صادرات کالا است. به این ترتیب، تعاملات تجاری و مبادله‌ای با کشورهای دیگر و بازارهای بین‌‎المللی افزایش پیدا کرده و در نهایت اقتصاد کشور به اقتصاد جهانی نزدیک می‎‌شود.

 دولت‌مردان اغلب برنامه‌‎هایی به منظور توسعه اقتصاد داخلی کشور همچون سرمایه‎‌گذاری در سیستم آموزشی، ایجاد زیرساخت‎‌های فیزیکی و تصویب اصلاحات قانونی برای تامین حقوق مالکیت سرمایه‎‌گذاران را پایه‌‎ریزی کرده و پیش می‎‌برند.

نحوه درجه‎‌بندی اقتصاد بازارهای در حال ظهور

اقتصاد بازارهای در حال ظهور توسط ناظران فراوان به روش‎‌های مختلفی طبقه‎‌بندی می‎‌شوند. سطح درآمد، کیفیت سیستم‎‌های مالی و نرخ رشد جزو معیارهایی ارزیابی هستند اما این لیست با توجه به فردی که از آن درباره درجه‌‎بندی اقتصاد بازارهای در حال ظهور سوال می‌‎کنید، متفاوت است.

به عنوان مثال، صندوق بین‌المللی پول (IMF) International Monetary Fund حدود 23 کشور را به عنوان بازارهای در حال ظهور طبقه‎‌بندی کرده است. این در حالی است که Morgan Stanley Capital International (MSCI)  حدود 24 کشور را در این دسته جای داده است. تفاوت‎‌هایی بین این دو لیست وجود دارد. Standard Poor’s (S&P) حدود 23 کشور و Russell حدودا 19 کشور را در این گروه قرار داده‌اند. این در حالی است که Dow Jones (میانگین صنعتی داو جونز یا به سادگی داو، یک شاخص اندازه‌گیری وزن بازار سهام است که شامل 30 شرکت برجسته در بورس‌های سهام ایالات متحده است.) حدود 22 کشور را جز کشورهایی با اقتصاد بازارهای در حال ظهور شناسایی کرده است.

با توجه به این لیست می‌‎توان گفت، اقتصاد کشورهای مختلف را می‎‌توان در این گروه جای داد و یا آن‌ها را حذف کرد. به این ترتیب، ممكن است كشورهای توسعه‌یافته‌‎ای نظیر یونان به یك اقتصاد با بازار در حال ظهور تنزل یابند یا بازارهای مرزی (بازار مرزی کشوری است که نسبت به کم توسعه‌ترین کشورها استقرار بیشتری دارد.) ممکن است به بازارهای نوظهور ارتقا یابند، همانطور که در مورد قطر و آرژانتین این اتفاق افتاد.

منبع