نقش مهم حکمرانی شرکتی در کسب‌ و کار خانوادگی

ساختار صحیح حکمرانی شرکتی در کسب‌ و کار خانوادگی می‌تواند به تقویت پیوندهای خانوادگی و افزایش عملکرد کمک کند.

انتخاب ساختار حاکمیت شرکتی و خانوادگی مناسب تاثیر مستقیمی بر میزان هم‌ذات پنداری افراد با کسب‌وکار خانوادگی خود داشته و یکی از عوامل کلیدی در موفقیت بلندمدت برای بسیاری از این کسب‌وکارهای خانوادگی است.

در نظرسنجی جهانی شیوه‌های موفق کارآفرینی فرانسلی ( Successful Transgenerational Entrepreneurship Practices (STEP)) در کسب‌وکارهای خانوادگی مربوط به سال 2019 که از طریق یک اتحاد استراتژیک با شرکت خصوصی KPMG برنامه‌ریزی و توسعه داده شد، از شرکت‌کنندگان در مورد ساختار خانواده و ساختار حاکمیت شرکتی، تعداد ابزارهای مورد استفاده برای حکمرانی شرکتی در کسب‌وکارهای خانوادگی‌ آنها  و رابطه بین استفاده از ابزارهای حاکمیتی و جهت‌گیری کارآفرینانه و عملکرد شرکت‌های آنها سوالاتی پرسیده شد. هشتاد و هشت درصد از مدیران عامل کسب‌وکارهای خانوادگی که مورد بررسی قرار گرفتند، از سطح متوسط تا بالایی کسب‌وکار خود را درک کرده و با آن هم‌ذات پنداری می‌کنند.

در ماه‌های اخیر به دلیل رویارویی خانواده‌های صاحب کسب‌وکار با واقعیت‌های تازه، رابطه‌ی خانواده‌ها و کسب‌وکارها عمیق‌تر نیز شده است. بسیاری از این تغییر با اهمیت (منظور از تغییر با اهمیت: عمیق‌تر شدن رابطه‌ی خانواده و کسب‌وکار) برای تامل در اهداف شرکت خود و طرح دیدگاهی جدید درباره‌ی نقش‌هایی که کسب‌وکار و خانواده می‌توانند در جامعه‌ ایفا کنند، استفاده می‌کنند. اهمیت اولویت‌های غیرمالی یک کسب‌وکار خانوادگی، یا ثروت اجتماعی-عاطفی آن، یکی از تمایزات کلیدی و مزیت‌های رقابتی بلندمدت آن است. پس تعجب‌آور نیست که بسیاری از شرکت‌های خانوادگی عمیثا به اهداف تجاری و نقش‌های خانوادگی خود فکر می‌کنند.

با تعدادی از مدیران عامل شرکت‌های خانوادگی که در نظرسنجی اولیه STEP 2019 شرکت کردند، دوباره در اواخر بهار و اوایل تابستان سال 2020 مصاحبه شد. این مصاحبه‌ها به ما در فهم چگونگی اثر گذاری COVID-19 بر دیدگاه آنها درباره‌ی اداره خانواده کمک شایانی کردند، طبق گفته‌ی آن‌ها داشتن یک ساختار خوب برای حکمرانی شرکتی در کسب‌ و کار خانوادگی، همراه با یک برنامه اضطراری ثبیت شده برای رخدادهای احتمالی، دو عامل کلیدی کمک کننده‌ به آنها برای حفظ تجارت خود و تداوم رهبری در صورت به وجودآمدن مشکلات سلامتی برای اعضای خانواده بوده است.

این مصاحبه‌های عمیق با رهبران کسب‌وکارهای خانوادگی در سراسر جهان، دیدگاه‌های دست اول و ژرفی را در مورد عواملی که بر عملکرد مشاغل خانوادگی تاثیر می‌گذارند، ارائه می‌دهند. ما شما را تشویق می‌کنیم که داستان‌های مربوط به این مدیران عامل را در مجموعه‌ای از مقالات که با همکاری کنسرسیوم جهانی پروژه STEP نوشته شده است و ماه اکتبر در وب‌سایت خصوصی KPMG منتشر شود بخوانید.

تصمیمات مهم

تصمیمات مربوط به مسیر پیش روی کسب‌وکار ، با درنظر داشتن ارزش‌های خانوادگی به عنوان پایه و اساس تصمیماتی بسیار مهم و البته پیچیده‌اند. ساختارهای حاکمیت خانوادگی باید به عنوان ابزاری حیاتی برای کمک به خانواده‌ها در برقراری ارتباط، حل مسئله و اتخاذ تصمیماتی از این قبیل که در مورد تاثیر خانواده بر تجارت و تاثیر تجارت بر خانواده هستند، در نظر گرفته شوند.
خانواده‌های صاحب کسب‌وکار معمولا ساختارهای حاکمیتی خانواده را به ساختارهای حاکمیت شرکتی که هیئت مدیره را بر مالک و اعضای خانواده مقدم میداند. آمریکای شمالی تنها منطقه ای است که رهبران کسب‌وکارهای خانوادگی استفاده  ساختارهای حکمرانی شرکتی در کسب‌ و کار خانوادگی را ترجیح می‌دهند.

گزارش کسب‌وکار خانوادگی پروژه STEP 2019 نشان داد که ابزارهای رایج حاکمیت خانوادگی شامل استفاده از مشاوران حرفه ای بیرونی، تدوین سیاستی برای استخدام اعضای خانواده و برگزاری جلسات خانوادگی رسمی است. ابزارهای دیگر عبارتند از: مجمع خانواده، بیانیه ماموریت خانواده، خط مشی حل تعارض، و شورای رسمی خانواده. تقریبا نیمی (45 درصد) از تمام مشاغل خانوادگی در سراسر جهان تنها از یک ابزار حکمرانی در خانواده استفاده می کنند. 22 درصد از دو ابزار و 33 درصد از سه یا بیشتر استفاده می کنند. کسب‌وکارهای خانوادگی در آمریکای شمالی بیشترین احتمال استفاده از سه ابزار یا بیشتر را دارند و 54 درصد این را گزارش کرده‌اند.
گزارش کسب‌وکار خانوادگی پروژه STEP 2019 همچنین تاکید کرد که مشاغل خانوادگی به میزان مشابه از ابزارهای حاکمیت شرکتی و ابزارهای حاکمیت خانوادگی استفاده می‌کنند. ابزارهای حاکمیت شرکتی که اغلب اتخاذ می‌شوند شامل حضور زنان در هیئت مدیره (31 درصد)، ایجاد فرآیند جانشینی رسمی یا همان جانشین‌پروری (16 درصد)، اجرای آیین‌نامه‌های خانواده (16 درصد) و تشکیل هیئت مدیره رسمی (11 درصد) است.

چگونه انتخاب‌های حاکمیتی بر عملکرد تاثیر می‌گذارد؟

یکی از یافته‌های جالب در گزارش کسب‌وکارهای خانوادگی پروژه STEP 2019 این بود که استفاده از ابزارهای حاکمیت خانواگی احساس نزدیکی و هم‌ذات ‌پنداری اعضای خانواده با کسب‌وکار را افزایش می‌دهد. کسب‌وکارهای خانوادگی که سه یا چهار ابزار حاکمیت شرکتی را به کار می‌گیرند، سطوح بالاتری از جهت‌گیری و عملکرد کارآفرینانه را در مقایسه با کسب‌وکارهای خانوادگی که تنها یک ابزار را به کار می‌گیرند، نشان می‌دهند. علاوه بر این، تحقیقات KPMG نشان می‌دهد که تعداد خانواده‌های صاحب کسب‌وکار که قانون اساسی یا آیین‌نامه رفتاری خانواده را به کار می‌گیرند در حال افزایش است، این موضوع می‌دهد آنها مزایای داشتن یک چشم‌انداز مشترک را در کمک به جلوگیری از درگیری و تعارض درک می‌کنند. با توجه به اینکه مصرف‌کنندگان عموما به کسب‌وکارهای خانوادگی اعتماد بیشتری دارند، منطقی است که نتیجه بگیریم این اعتماد تا حد زیادی از جهت‌گیری کارآفرینانه و داشتن مقصود و اهداف مشترک ناشی می‌شود که موجب موفقیت این کسب‌وکارها در دراز مدت شده است.

همچنین ارتباطی بین اندازه‌ی کسب‌وکار خانوادگی، بلوغ و نوع ساختار حاکمیتی آن وجود دارد. کسب‌وکارهای خانوادگی که توسط موسس یا نسل دوم اداره می‌شوند، بیشتر به ساختارهای حاکمیتی خانواده تکیه می‌کنند، در حالی که کسب‌وکارهای خانوادگی که با توفیق از چندین نسل گذر کرده‌اند، ساختارهای حاکمیتی را اتخاذ می‌کنند که نزدیک‌تر به ساختارهایی هستند که در شرکت‌های دولتی دیده می‌شود. به همین ترتیب، تحقیقات موسسه خصوصی KPMG نشان داده است که توافق میان سهام‌داران بیشتر در ساختار حکمرانی کسب‌وکارهای کوچک و استفاده از هیئت مدیره بیشتر در کسب‌وکارهای بزرگ (با بیش از 250 کارمند) به چشم می‌خورد.
از آنجایی که استحکام و قوت روابط میان اعضای خانواده در توفیق و یا شکست کسب‌وکارهای خانوادگی موثر است، جای تعجب نیست که این گزارش تاثیرات سودمند ثروت اجتماعی-عاطفی بر اداره یک کسب‌وکار خانوادگی را که قبلا به آن اشاره شد، برجسته می‌کند. کسب‌وکارهای خانوادگی که به جنبه‌های ساختاری اهمیت بیشتری می‌دادند، سطوح پایین‌تری از جهت‌گیری و عملکرد کارآفرینانه داشتند. همچنین، کسب‌وکارهای خانوادگی با رهبری مستبد و سبک مدیریت از بالا به پایین، احتمالا به دلیل سبک رهبری غالب در چرخه زندگی خانواده و کسب‌وکار، با احتمال کمتری از یک طرح ساختاریافته برای اداره کسب‌وکار و جانشین‌پروری برخوردارند.

خانواده‌های صاحب کسب‌وکار در سراسر جهان نیاز به تغییر را حس می‌کنند

در سطح جهانی، این گزارش (گزارش KPMG) نشان داد که تنها 50 درصد از رهبران مشاغل خانوادگی از ساختار حاکمیت فعلی خود راضی هستند. نیمی دیگر معتقدند که برای دستیابی به رشد بیشتر نیاز به تغییر است. صاحبان کسب‌وکارهای خانوادگی در آمریکای شمالی و اروپا و آسیای مرکزی کمترین احتمال را دارند که متوجه ضرورت تغییر در نحوه اداره کسب‌وکار خود باشند. همانطور که قبلا ذکر شد، در آمریکای شمالی کسب‌وکارهای خانوادگی به احتمال زیاد از سه یا بیش از سه ابزار حکمرانی و مدیریت خانواده استفاده می‌کنند.

ارتباط بین ابزارهای حاکمیت خانواده، میزان هم‌ذات پنداری و درک اعضای خانواده از کسب‌وکار و موفقیت و رشد کسب‌وکار خانوادگی را نمی‌توان انکار کرد. این تحقیق به وضوح نشان می‌دهد که استفاده از بیش از یک ابزار حاکمیت خانوادگی ضروری است. همچنین منجر به سطوح بالاتری از جهت‌گیری کارآفرینانه و در نهایت بهبود عملکرد تجاری کسب‌وکار می شود.
حاکمیت خانوادگی اهمیت دارد و با بکارگیری ساختار و ابزار مناسب روشی بسیار موثر برای تقویت روابط خانوادگی و افزایش عملکرد کسب‌وکار است. به نظر می رسد که ساختارهای حاکمیتی فعلی برای بسیاری از کسب‌وکارهای خانوادگی مناسب نیستند و بر اساس آنچه جهان از پاسخ به همه‌گیری کوید-19 آموخه این کسب‌وکارها باید با دقت بیشتری بررسی شوند.

در صورت علاقه به موضوع حکمرانی شرکتی در کسب‌ و کار خانوادگی، مقاله مالکیت در کسب‌وکارهای خانوادگی را نیز مطالعه کنید.

منبع