گزارش مجمع جهانی اقتصاد، زنان در خط مقدم انقلاب صنعتی چهارم

• خبرهای بد: از هم گسیختگی بازار‌های کار توسط انقلاب صنعتی چهارم و نیز تغییرات اجتماعی- اقتصادی و جمعیت‌شناختی، ممکن است تأثیر منفی و نا مطلوب بیشتری بر زنان (و در مقایسه با مردان) داشته باشد.
• خبر‌های خوب: نسبت زنان در بخش‌های متوسط و ارشد تا سال 2020، افزایش 10 در‌صدی دارد.
• تقریباً 2 ‌برابر تجارت‌هایی که هنوز از عدالت و برابری برخوردار هستند عوامل اساسی پشتیبان برای استخدام زنان بیشتر از کسانی تلاش می‌کنند که به دنبال سود و منفعت هستند.
• موضوع شکاف جنسیتی در صنایع که توسط مجمع جهانی اقتصاد مطرح شده ‌است یکی از اولین تحقیقات از این نوع بوده و به بیش از 13 میلیون کارمند در بخش صنعتی و 15بخش اقتصادی اشاره دارد.
• برای دسترسی به گزارش کامل، داده‌های تصویری و اطلاعات بیشتر اینجا را کلیک کنید.

برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد جلسه‌ سالیانه 2016 به سایت www.weforum.org  رجوع کنید.

داووس کلستر (Davos Klosters)، سوئیس، ژانویه 2016- انقلاب صنعتی چهارم تأثیر منفی و نامطلوبی برجنبه‌های اقتصاد‌، هر چند تأکید بر استعداد، با ایجاد اختلال برای نیروی کار باعث تغییرات شگرفی شد با این‌حال موجب شد تا زنان بیشتری به سمت موقعیت‌های برتر پیش بروند.

طبق گزارش فاصله جنسیتی در صنایع که امروز منتشر شد، بار مسئولیت خسارت‌های شغلی که در نتیجه خودکار سازی و واسطه زدایی انقلاب صنعتی چهارم بوجود آمده است، تقریباً بر زنان و مردان به یک اندازه تأثیر گذار بوده است، 52% از 1/5 میلیون خسارت خالص شغلی به طورجهانی بین زمان حال و سال 2020 بر مردان اثر گذاشته و در مقایسه 48% بر زنان تأثیر گذار بوده است. با این حال، این واقعیت که زنان سهم کمتری در نیروی کار دارند بدین معناست که فاصله جنسیتی اقتصاد امروز بسیار گسترده‌تر از 40% فعلی است.

این تلنگر به برابری جنسیتی را می‌توان با این واقعیت توضیح داد: برخی شغل‌ها با بیشترین خطر حاصل از خودکار سازی و واسطه زدایی، شغل‌هایی هستند که در مقایسه با خانواده شغل‌های دفتری و اداری‌، بیشترین تعداد از کارمندان زن را به خود اختصاص داده‌اند. البته این هم بخشی از این واقعیت است که زنان وقتی وارد مشاغلی با پیش‌بینی بیشترین رشد طی 5 سال آینده می‌شوند برای مثال، گروه شغلی رایانه، ریاضیات و معماری و مهندسی، به آن‌ها کمتر پرداخته شده و در حاشیه قرار می‌گیرند.

راه دیگر برای در نظر گرفتن این موضوع، طبق تحلیل ما، توجه به مشارکت پایین زنان در مشاغل STEM (علوم، فناوری، مهندسی، ریاضیات) که سریع‌ترین رشد و پیشرفت را در حیطه مشاغل دارند می‌باشد، زنان در انتطار برای دستیابی به یک شغل  STEMجدید، 20 شغل در خانواده‌های کاری دیگر را از دست می‌دهند در حالی که این نسبت برای مردان یک شغل جدید در ازای از دست دادن 4 فرصت شغلی دیگر است.

این داده‌های جدید نشان می‌دهد که رهبران تجاری و سیاسی باید را‌ه‌های جدیدی را برای اطمینان از تحصیل، استخدام و ترفیع گروه مردان و زنان با استعداد پیدا کنند. نشانه های دلگرم کننده‌ای وجود دارند که قبلاً به آن‌ها اشاره شده است. طبق تحقیق ما، در حالی که مدیران سنتی در تلاش برای حفظ همکاران زن علاوه بر افراد تازه استخدام شده هستند، پاسخ دهندگان انتظار داشتند شاهد افزایش 9- 7 در صدی امتیاز با مشارکت زنان در موقعیت های متوسط تا سال 2020 و افزایش 13- 8 درصدی امتیاز در تعداد مشاغل برتر توسط زنان باشند زیرا نگهداشتن این زنان در مواجهه با کمبود استعداد‌های کلیدی در جهان، همیشه مهم‌تر بوده است.

افزایش پیش‌بینی شده برای 9 بخش صنعتی در گزازش حتی با درجات متفاوت برآورده شده بود. سه بخش صنعتی شاهد بیشترین افزایش کارگران  زن در کلیه گروه‌های شغلی بین زمان فعلی و سال 2020 بودند: انرژی (%22- %30)، صنایع و سازمان زیر بنایی ( 27%- 20% ) و مراقبت پزشکی (48%- 41% ). در همه این سه گروه‌، تعداد زنان در 5 سال آینده می‌باشند. با ساختار زنانه کاهشی از 47% تا 46% در کلیه سطوح شغلی پیش‌بینی می‌شود. با این‌حال حتی دراینجا هم زنان می‌توانند به فرصت بیشتر امیدوار باشند ( نسبت زنان در موقعیت‌های متوسط و ارشد در هر روز از 25 درصد تا 32% و 33% رشد داشته باشد).

علیرغم کمبود استعداد‌های جهانی مستند در مشاغل و سمت‌های کلیدی، دلایل مختلفی توسط پاسخ دهندگان در این رابطه که چرا آن‌ها به دنبال بالا بردن تعداد زنان در سازمان‌هایشان هستند ارائه داده شده است، ( عمدتاً به عنوان مدیر ارشد صنایع انسانی و مدیر اجرایی برنامه‌های اجرایی برنامه‌های راهبردی ). در اینجا، عدالت و برابری به عنوان دلیل اصلی توسط 42% پاسخ دهندگان انتخاب شده است. در عوض، تنها 23% به بهبود نوآوری یا بهتر نشان دادن ترکیب جنسیتی در کار فروش اشاره داشته و این در صد در دومین جایگاه پاسخگویی قرار داشت.

تحلیل صنایع

نخبگان زن یکی از بلااستفاده‌ترین منابع تجارت محسوب می‌شوند، یا از طریق ممانعت از پیشرفت یا عدم استخدام از همان ابتدا هرچند به طور متوسط زنان در دنیا تحصیل کرده‌تر از مردان هستند و در حال حاضر نسبت به 10 سال قبل، مشارکت بیشتری در مشاغل فنی و حرفه‌ای دارند، با این‌حال، شانس آن‌ها برای دستیابی به سطوح بالاتر مانند رهبری در مقایسه با مردان تنها 28% می‌باشد.

زنان هم‌چنان در مقایسه با مردان نیروی کار کمتری هستند، آن‌ها در کارهای رسمی اقتصادی شرکت می‌کنند و برای کار یکسانی که با مردان انجام می‌دهند حقوق کمتری دریافت می‌کنند. نیمی از نخبگان نیروی کار سراسر دنیا اغلب به دلیل موانع موجود بر سر راه تلفیق زنان موفق به عنوان نیروی کار، به هدر رفته یا بدون استفاده می‌مانند.

زنان در کلیه‌ی صنایع 35% از کارکنان سطح پایین، 25% از کارکنان سطح متوسط، 15% از کارکنان سطح ارشد و 10% از مدیران ارشد اجرایی (CEOs) را تشکبل می‌دهند. صنایعی که زنان را برای پایین‌ترین سطح شغلی استخدام می‌کنند عبارتند از صنایع حمل و نقل، فناوری ارتباطات و اطلاعات (ICT)، انرژی و صنایع زیرساختی و پایه. آن‌ها هم‌چنین کاهش قابل‌توجهی را در مسیر افراد با استعداد از طریق جذب پایین در سطوح دون‌پایه و انتقال آن‌ها به کارهای سطح پایین‌تر و ادامه‌ی این دور تسلسل گزارش کردند. زنان دز سطح CEO به شدت نادیده گرفته شده و کاهش زیادی در سطوح هیئت مدیره و ارشد مشاهده می‌شد.

بسیاری از رهبران تجاری متوجه شده‌اند که از میان برداشتن موانع از سر راه برقراری عدالت و برابری، می‌تواند راه دستیابی به فرصت‌های جدید برای پیشرفت و شکوفایی باشد. شیوه‌ها‌ی برتری که در تجارت می‌توان درنظر گرفت عبارتند از افزایش تعادل بین کار و زندگی، تعیین اهداف، برآورد پیشرفت، آموزش رهبری و توسعه و نشان دادن تعهد رهبری. پاسخ‌دهندگان ما، دامنه‌ی گسترده‌ای از دلایل اصولی را برای سرمایه‌گذاری در مورد برقراری مساوات جنسیتی در محل کار و تغییر هم‌زمان با شرایط خاص صنایع متفاوت ارائه دادند.

در بخش ICT که به ویژه با کمبود زنان با استعداد دست و پنجه نرم می‌کند، شرکت‌ها متقاعد شده‌اند که مشارکت زنان فرصتی برای گسترش منبع استعدادشان می‌باشد. اخیراً، بخش ICT حدود 30 درصد استخدام داشته که نسبت 1 در 10 را برای پست‌های ارشد درنظر گرفته است.

در همه‌ی صنایع، تبعیض ناآگاهانه مدیران و فقدان تعادل بین کار-زندگی به عنوان دو مانع اصلی برای تلفیق نیروی کار زن طی 5 سال آینده ذکر شده و هر مانع برای 44% کارمندان اهمیت زیادی داشته است. حدود 36% تجارت‌ها در مورد در دسترس بودن استعدادهای واجد شرایط به ویژه کارمندان بخش انرژی، ICT و حمل و نقل نگران هستند- این تجارت‌ها، از زنان کمتری در مشاغل ارشد استفاده می‌کنند. صنعت ICT این موضوع را به عنوان مانعی اصلی برای نیروی کار متعادل با جنسیت می‌داند. خدمات مالی و سرمایه‌گذاری و خدمات حرفه‌ای تأکید بیشتری بر خواسته‌های زنان به عنوان یک مانع داشته و آن را به عنوان یک عامل محدود کننده‌ی اصلی برای ارتقاء استعداد زنان درنظر گرفته است. فقدان تعادل بین کار-زندگی به عنوان مانعی ویژه در خدمات مالی و مشتری و صنایع سرمایه‌گذار تلقی شده است.

تحلیل شغلی

تغییرات زیاد پیش‌برنده‌ی انقلات صنعتی چهارم به شدت برخی مشاغل با بیشترین میزان مشارکت زنان را مختل ساخته است از جمله شغل‌های دفتری و اداری، البته این اختلال شامل مشاغلی با بیشترین فاصله‌ی جنسیتی زنان هم شده است از قبیل ساخت، تولید، معماری و مهندسی و کامپیوتر و ریاضی. برای مثال، براساس پیش بینی‌ها، مردان در گروه مشاغل ساخت و احداث و بهره‌برداری بیش از 7/1 میلیون شغل خود را از دست می‌دهند، اما در فعالیت‌های معماری، مهندسی، رایانه و ریاضیات، 600.000 فرصت شغلی به دست آورده‌اند. زنان در این دو حیطه شغلی مردانه 370 میلیون شغل از دست داده‌اند اما در صورتی که فاصله جنسیتی موجود طی دوره 2020- 2015 هم‌چنان ادامه داشته باشد به کمی بیشتر از 100.000 فرصت شغلی در زمینه معماری و رایانه‌ و ریاضیات دست می‌یابند.

اگر فاصله جنسیتی صنایع از بین نرفته و تبدیل بازار کار به مشاغلی که زنان در آن مشغول به کار هستند پیشی بگیرد، زنان در خطر از دست دادن بهترین فرصت‌های شغلی می‌باشند. از طرفی روند استخدام در سازمان‌ها بسیار مشکل‌تر می‌شود.این اتفاق به دلیل محدود شدن جمعیت متقاضیان و کاهش متنوع جنسیتی در شرکت است.

در صورت علاقه به این مقاله، مقاله‌ی مرتبط با آن، نقش زنان در انقلاب صنعتی چهارم را نیز مطالعه کنید.

موردی برای همکاری

در عین حال که تلاش بیشتری لازم است، گزارش مربوط به فاصله جنسیتی صنایع متوجه نشانه‌های امیدوار کننده‌ شد، مبنی بر این‌که، ادامه روند فعلی ضرورتی ندارد. مشاغلی که به‌طور سنتی مردانه هستند اهمیت خاصی یافته و کار‌هایی در صنایع که قبلا نقش کم‌رنگ ولی استخدام بالایی داشتند از استعداد زنان نهایت بهره‌برداری را می‌کردند، فرهنگ فعلی ممکن است استخدام‌های آینده را به سمت مشاغل جدید سوق دهد.

بنا بر اظهارات کلاوس شواب (Klaus Shwab) بنیان‌گذار و رئیس مجمع جهانی اقتصاد: در این مرحله از اختلال، الگو‌های تجارت می‌توانند از طریق به‌کارگیری همه استعداد‌های موجود و گسترش تنوع خواسته‌ها در میان نیروی کار‌شان به تفکری تازه و بدیع دست یابند.

به منظور بهره‌مندی از مزایای تنوع جنسیتی، شرکت‌ها باید از رویکردی کل‌ نگر استفاده کرده و کارشان را از بالا شروع کنند. گزارش نشان می‌دهد که در کل صنایع، هدف قرار دادن استعداد زنان به عنوان یک راهکار کلیدی برای نیروی کار آینده محسوب می‌شود. در میان صنایع، 25% کل شرکت‌ها- و حدود نیمی از همه شرکت‌هایی که برنامه ریزی برای نیروی کار آینده را در الویت کار‌ها‌یشان قرار داده و مطمئن هستند که مسیر درستی را برای آمادگی در برابر تغییر مختل کننده قریب‌الوقوع طی میکنند- این مورد را به عنوان حیطه تمرکز کلیدی در نظر گرفته‌اند. سادیا زهیدی (Saadia Zahidi)  رئیس چالش جهانی برابرسازی جنسیتی در مجمع جهانی اقتصاد اظهار داشت: در حال حاضر یک فرصت بی‌نظیر برای مد نظر قرار دادن تبعیضات جنسیتی دراز مدت در اقتصاد وجود دارد. اگر ما از این فرصت استفاده نکنیم، شاهد تفکیک جنسیتی بیشتر در نیروی کار خواهیم بود و این امر بر دستمزد‌ها و معیشت تأثیر‌گذار خواهد بود، لازم به ذکر نیست که فاجعه بی عدالتی اقتصادی بزرگتری نیز در کل جامعه اتفاق خواهد افتاد.

این امر تا حدودی باعث می‌شود تا تجارت تلاش‌هایش را برای شرایط کاری بیشتر در سازمان‌هایشان با تلاش‌های گسترده‌تری تکمیل کند تا مطمئن شود گروه گسترده‌ای از زنان با تحصیلات بالا- در بیش از 100 کشور زنان اکثریت جمعیت دانشگاهی را تشکیل می‌دهند- فرصت‌های فراهم شده توسط انقلاب صنعتی چهارم را از دست نمی‌دهند. چالش جهانی و پیشگام مجمع جهانی اقتصاد در مورد برابری جنسیتی موجب همکاری تجارت و دولت‌ها جهت ارائه راه حل‌هایی برای این واقعیت شده است.

روش تحقیق

تحقیق در مورد آینده مشاغل که پایه و اساس گزارشی با بیش از 350 مورد از بزرگترین شرکت‌های سراسر دنیا را تشکیل می‌دهد حدود 150 تحقیق در میان 500 تحقیق جهانی آینده را به خود اختصاص داده است. علاوه بر پاسخ‌های شخصی، ما بیش از 300/1 داده شغلی مشروح داریم که به حجم استخدام ‌کارشناسان و مشاغل تازه تأسیس براساس موقعیت‌های جغرافیایی ویژه در میان عملکرد جهانی این شرکت‌ها پرداخته‌اند. پاسخ‌دهندگان تحقیق ابتدا شامل مدیران منابع انسانی‌، مدیران راهبردی و سایر مدیران اجرایی طرح‌های راهبردی و استعداد‌های برتر بودند. مجموعه پاسخ‌دهندگان هدف ما (به عنوان معیار اولیه گزینش)، 100 نفر از بزرگترین کارفرمایان جهان در هر بخش صنعتی مورد نظر ما بودند. علاوه بر تجزیه و تحلیل کلی، گزارش شامل 15 کشور یا تاریخچه منطقه‌ای و 9 صنعت بود که اطلاعات مشروحی را برای هریک از آن‌ها درشرایط فعلی و چشم‌انداز سال 2020 ارائه می‌داد. در میان پاسخ‌دهندگان ما، تعادل جنسیتی برقرار بود.

چالش پیشگام جهانی در مورد برابری جنسیتی

چالش پیشگام مجمع جهانی اقتصاد در مورد برابری جنسیتی، ابزار‌های تحلیلی از قبیل گزارش فاصله جنسیتی جهانی بهترین روش‌ها از کتاب برابری جنسیتی و تحقیق فاصله جنسیتی صنایع به شرکت‌ها و کشورها و امکان محک زدن عملکرد فعلی‌شان، ارزیابی دورنمای آینده‌شان و یادگیری بهترین روش‌ها را می‌دهد. هم‌چنین این نوآوری موجب مشارکت بخش خصوصی و دولتی جهت از بین بردن فاصله جنسیتی اقتصادی در کشور‌های مورد نظر شده و نوعی همکاری با صنایع را با هدف تحلیل، پیش‌بینی و مدنظر قرار دادن عوامل صنعتی در زمینه‌ای شکل داده است که به فاصله جنسیتی طولانی مدت، کار کردن نزدیک با رهبران جوامع چند ذینفعی و کارشناسان مربوط به محیط‌های بدون فواصل جنسیتی کمک می‌کند.

شرکای چالش پیشگام جهانی در مورد برابری جنسیتی عبارتند از صنایع الغانم، مؤسسه‌ی کرنی (A.T. Kearny)، بانک آمریکا، بلومبرگ، رسانه‌ی هربرت بوردا (Hurbert Burda)، شرکت سنت، شرکت کوکاکولا، EY، هیدریک و استراگل (Heidrick & Struggle)، JLL، شرکت جانسون کنترولز (Johnson Controls Inc.)، شرکت من‌پاور (Manpower Group)، شرکت اولد میچوال (Old Mutual)، شرکت اومنیکام (Omnicom)، شرکت اوریدور (Ooredoo)، شرکت PWC، شرکت خودروسازی رنو-نیسان الیانس (Renawt-Nissan Alliance)، شرکت دارویی تاکدا (Takeda Pharmaceutical) و شرکت تیوپرور برندز (Tupperware Brands Corporation).

بیش از 2500 رهبر از سازمان‌های تجاری، دولتی و بین‌المللی، جامعه مدنی، دانشگاهی، رسانه و هنر در چهل و ششمین اجلاس سالیانه‌ی مجمع جهانی اقتصاد در کلوسترز داووس، سوئیس، در 23-20 ژانویه شرکت کردند. با موضوع انقلاب صنعتی چهارم، این برنامه بیش از 250 جلسه داشت که بیش از 100 مورد آن به صورت پخش اینترنتی زنده برگزار شد.

کسانی که نقش سازنده‌ای را به عنوان رؤسای مشترک در برگزاری این بحث در جلسه‌ی سالیانه‌ی 2016 ایفا کردند عبارتند از: مری بارا (Mary Barra) مدیر رشد اجرایی و مدیر عامل شرکت جنرال موتورز، شارن بورو (Sharan Burrow) دبیر کل کنفدراسیون اتحادیه‌های کارگری بین‌المللی (ITUC) بروکسل، ساتیا نادلا (Satya Nadella) مدیر عامل اجرایی شرکت ماکروسافت ایالات متحده آمریکا، هیرواکی ناکانیشی (Hiroaki Nakanishi) مدیر عامل شرکت هیتاچی ژاپن، تیجان تیام (Tidjane Thiam) مدیر ارشد اجرایی شرکت کردیت سوئیس و امیرا یحیوی (Amira Yahyaoui) سرمایه‌گذار و رئیس سازمان البوصله تونس.

منبع

مدرسه کسب‌وکار تکاپو اقدام به برگزاری اولین کنفرانس تاب‌آوری، رقابت‌پذیری و انقلاب صنعتی چهارم کرده است. برای ثبت‌نام در این رویداد کلیک کنید.

گزارش کامل را در سایت مجمع جهانی اقتصاد بخوانید.